Công nghệ đằng sau Bitcoin đang được dùng để giải quyết vấn đề mà các ngân hàng Kenya đến nay vẫn không giải quyết nổi: Đo lường điểm tín dụng của các thương lái trong nền kinh tế phi chính thức 20 tỉ USD.
Theo Bloomberg, Janeffer Wacheke là chủ gian hàng bán rau tươi tại Nairobi (Kenya). Thương nhân năm nay 40 tuổi này là một trong số hàng trăm tiểu thương có thể sử dụng điện thoại di động tiếp cận vốn vay để mua cà chua, hành và chuối trực tiếp từ nhà sản xuất, đặt chúng về đến tận tay thông qua hãng startup Twiga Foods của Kenya.
Việc này giúp bà Wacheke không phải đi đến chợ, nơi bà sẽ phải bận tâm mặc cả rồi tự đem hàng về nhà. Mua sắm kiểu này cũng giúp giảm chi phí và giúp bà xây dựng hồ sơ theo dõi tín dụng. “Trong kinh doanh, bạn cần phải nhanh chóng. Bạn càng trả tiền thì bạn càng nhận được khoản vay lớn hơn, càng có nhiều thứ để bán hơn. Điều này thực sự giúp ích cho tôi”, bà Wacheke nói.
Ứng dụng do Twiga cung cấp lấy doanh thu từ việc mua sỉ các sản phẩm tươi và bán lại cho các nhà bán lẻ như bà Wacheke, sử dụng công nghệ đứng sau tiền mã hóa như Bitcoin để theo dõi thói quen trả nợ và mua sắm của người dùng. Nền tảng blockchain di động được xây dựng bởi hãng International Business Machines Corp. là một trong số nhiều ứng dụng đang cố gắng giải quyết trở ngại chính đối với kinh tế châu Phi: thiếu tài chính.
“Việc tiếp cận tín dụng trong lĩnh vực phi chính thức không được biết nhiều vì dữ liệu bị bỏ qua. Nếu bạn muốn thâm nhập vào các thị trường ở châu Phi, bạn cần có chiến lược cho khu vực phi chính thức”, nhà kinh tế phát triển ở Nairobi Anzetse Were cho biết.
Các doanh nghiệp nhỏ ở châu Phi đối mặt khoảng cách cho vay 331 tỉ USD, theo hãng Finance Corp., ngân hàng cho vay tư nhân của Ngân hàng Thế giới (WB). Tại Kenya, nhu cầu từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ ước tính đạt khoảng 6.500 tỉ USD/năm, theo 4G Capital, hãng cung cấp các khoản vay cho doanh nghiệp nhỏ ở Kenya và Uganda.
“Khu vực châu Phi cận Sahara có một số cách để xây dựng cơ sở hạ tầng tài chính cần thiết cho doanh nghiệp vừa và nhỏ”, Giám đốc điều hành 4G Wayne Hennessy-Barrett cho hay. Công ty kỳ vọng sẽ cho vay 40 triệu USD đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong 12 tháng tới, gấp đôi mức cho vay năm ngoái. “Nếu chủ cửa hàng nhỏ có thể vay 10 khoản vay 200 USD trong một năm và có 3,25 triệu chủ cửa hàng nhỏ, và gấp 10 lần số lượng thương lái kể trên, bạn đang nói đến rất nhiều người cần mua hàng tồn kho và bán nó, song lại không tiếp cận được với sản phẩm tài chính được thiết kế xung quanh nhu cầu của họ”, ông Hennessy-Barrett nói.
Các ngân hàng tại nền kinh tế lớn nhất Đông Phi không thích cho doanh nghiệp nhỏ vay vì họ không thể phân loại rủi ro với các thực thể là cá nhân. Vì thế, họ phụ thuộc vào đánh giá riêng của họ về lĩnh vực này, giám đốc điều hành hiệp hội ngân hàng Kenya Habil Olaka cho hay.
“Hiện tại các doanh nghiệp nhỏ gặp khó trong việc tiếp cận tín dụng, vì họ được xem là một nhóm. Song nếu bạn có hồ sơ theo dõi tốt, có điểm số cho riêng mình và hiệu suất của bạn trên thị trường tín dụng sẽ cho phép bạn tiếp cận với các điều khoản tốt hơn”, ông Olaka cho hay.
Twiga và IBM xử lý hơn 220 khoản vay cho các gian hàng thực phẩm nhỏ như của bà Wacheke trong chương trình thử nghiệm tám tuần. Trong giai đoạn thử nghiệm, các khoản vay trung bình đạt 3.000 shilling, tương đương 30 USD, mỗi khoản vay, giúp quy mô đặt hàng của các tiểu thương tăng 30% và lợi nhuận tăng 6%. Các khoản vay này dao động trong khoảng từ 4-8 ngày, với lãi suất từ 1-2%. Chương trình có thể được mở rộng sang các nước khác trong khu vực ở giai đoạn tiếp theo.
Thu Thảo
