Những động thái gần đây của Nga và Trung Quốc đang dấy lên câu hỏi về khả năng thiết lập liên minh giữa hai nước nhằm đối chọn với Mỹ và các đồng minh.
Nikkei Asia có bài viết, nhận định quan hệ giữa Trung Quốc và Nga đang trong quá trình bước sang một giai đoạn mới. Theo đó, Matxcơva và Bắc Kinh thể hiện các dấu hiệu cho thấy họ đang bắt đầu hình thành một mặt trận thống nhất, với việc Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị liên tục chỉ trích Mỹ.
Khi Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và người đồng cấp bên phía Nga Sergey Lavrov gặp nhau tại Quế Lâm hôm 22 và 23/3, cả hai đều kịch liệt chỉ trích các nước phương Tây, đồng thời cho rằng Washington không nên thiết lập liên minh để bắt nạt các nước khác.
Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov và Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị. (Ảnh: AP)
Ngoại trưởng Nga và Trung Quốc cũng khẳng định, không có mô hình tiêu chuẩn thống nhất cho nền dân chủ và các quốc gia có chủ quyền có quyền lựa chọn mô hình của riêng mình. Giới chuyên gia phương Tây lo ngại rằng, việc Mỹ và châu Âu tăng cường các biện pháp trừng phạt đối với Nga và Trung Quốc có thể sẽ đẩy Matxcơva và Bắc Kinh phản kháng quyết liệt hơn.
Cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Vương Nghị và Ngoại trưởng Sergey Lavrov diễn ra trong bối cảnh khi phương Tây gia tăng áp lực lên đối với Bắc Kinh và Matxcơva. Hôm 12/3, nhóm “Bộ tứ” – QUAD, gồm Nhật Bản, Mỹ, Australia và Ấn Độ đã tổ chức một hội nghị thượng đỉnh trực tuyến, trong đó coi Trung Quốc và Nga là trọng tâm trong các cuộc thảo luận.
Hôm 18-19/3, các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc hội đàm tại Alaska. Cùng ngày, Ngoại trưởng Vương Nghị và Ngoại trưởng Sergey Lavrov bắt đầu cuộc họp song phương. Trong khi đó, các nước châu Âu và Mỹ quyết định đưa ra các biện pháp trừng phạt mới đối với Trung Quốc.
Trên mặt trận kinh tế, quan hệ giữa hai nước vẫn đang được thắt chặt. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc năm 2019 gấp hơn 8 lần của Nga. Khi nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng với tốc độ chóng mặt, sự phụ thuộc của Nga vào nước láng giềng ngày càng tăng. Trung Quốc hiện là khách hàng xuất khẩu lớn nhất của Nga và là nguồn nhập khẩu lớn nhất của nước này.
Tờ Thời báo Hoàn Cầu gần đây đã đăng một bài xã luận cho rằng: “Không quốc gia nào trong khu vực có thể một mình chống lại Trung Quốc hay Nga, chứ đừng nói đến việc chống lại hai cường quốc cùng một lúc”. Tờ báo này cũng khẳng định,Trung Quốc và Nga có thể chống lại nhóm QUAD. Bài xã luận cũng nhận định, Bắc Kinh sẽ cảm thấy an toàn hơn khi kết hợp sức mạnh quân sự với Matxcơva.
Sau hai thập kỷ, Hiệp ước Hữu nghị Trung – Nga sẽ hết hạn vào tháng 7. Nhưng cuối tháng trước, ngoại trưởng hai nước đã đồng ý gia hạn và mở rộng hiệp ước này. Hai bên cũng thông báo rằng lãnh đạo các nước sẽ đưa ra một tuyên bố chung.
Trung Quốc và Nga đang chuẩn bị cho kế hoạch tổ chức một cuộc tập trận quân sự vào mùa thu tới đây. Quân đội Trung Quốc tham gia cuộc tập trận lần đầu tiên vào năm 2018. Bắc Kinh đã được mời tham gia hàng năm kể từ đó. Năm nay, cuộc tập trận sẽ được tổ chức tại một quận phía tây gần với châu Âu. Nếu Trung Quốc tham gia, điều đó chắc chắn sẽ khiến châu Âu khó chịu.
Đây sẽ là sự kiện để giới quan sát quân sự đưa ra nhận định về khả năng hợp tác, thiết lập liên minh quân sự giữa Nga và Trung Quốc.
Các binh sĩ Trung Quốc diễu hành trong Lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng tại Quảng trường Đỏ ngày 24/6/2020. (Ảnh: Reuters)
Với những động thái gần đây khi đẩy mạnh quan hệ hợp tác song phương, đồng thanh chỉ trích phương Tây, cả Trung Quốc và Nga dường như đang “cùng phe” đối chọi lại với Mỹ và các nước phương Tây. Nếu Matxcơva và Bắc Kinh cơ hội tiến tới một liên minh quân sự, thì nguy cơ đối đầu Đông – Tây có thể sẽ có xu hướng ngày càng gia tăng.
Tháng 10 năm ngoái, khi được hỏi về một liên minh quân sự có thể có với Trung Quốc, Tổng thống Putin cho biết: “Về mặt lý thuyết, điều đó hoàn toàn có thể xảy ra”.
Nga là một nhà đàm phán cứng rắn và dày dạn kinh nghiệm. Nước này tận dụng mọi cơ hội để cải thiện quan hệ với phương Tây thông qua đối thoại, sử dụng các vấn đề như quản lý hạt nhân, chống khủng bố, năng lượng, công nghệ và tình hình ở Trung Đông làm con bài mặc cả. “Tuần trăng mật” với Trung Quốc có thể được coi là dấu hiệu cho thấy Matxcơva đang có những bước đi, sẵn sàng bước vào giai đoạn đối thoại ở tâm thế khác với phương Tây.
Có thể nói rằng, duy trì quyền lực chính trị là ưu tiên hàng đầu của chính quyền Putin khi nước này phải vật lộn với nền kinh tế trì trệ. Do vậy, không ngoại trừ khả năng Nga sẽ vượt qua ranh giới đỏ và ký một liên minh với Trung Quốc. Điều này có thể xảy ra sớm hơn nếu Nga bị phương Tây phớt lờ và liên tục gây sức ép trên mọi mặt trận.
Kông Anh (Nguồn: Nikkei Asian Review)
